Zgodnie z zapowiedzią, kolejny temat z zakresu dziwnych budowli.
Materiał własny.
Na wstępnie chciałem zaznaczyć, że w
żaden sposób
nie sympatyzuję z ta chorą doktryną, która stała za tym obiektem.
Przedstawiony materiał ma charakter ciekawostki i nie jest żadnym manifestem ideologicznym.
Pałac Rad
Projekt
Architektura doby rządów Józefa Stalina niekiedy bywa stalinowskim gotykiem lub klasycyzmem socjalistycznym. Ramy czasowe jej trwania są, nietypowo jak na architekturę, ścisłe i obejmują lata ok. 1933 (kiedy zaaprobowano projekt Pałacu Sowietów) do 1955 (kiedy rozpadła się sowiecka Akademia Architektury). Swoje źródło ma w sztuce socrealistycznej (realizm socjalistyczny) która jako doktryna artystyczna ZSRR została proklamowana w 1934 na Zjeździe Pisarzy Radzieckich w przez Maksima Gorkiego. Architektura miała być wyrazem siły i potęgi państwa robotniczo - chłopskiego, natomiast kwestie estetyczne były uważane za drugorzędne. Budynki cec🤬ją się monumentalnym przeskalowaniem, symetrią, osiowością oraz zastosowaniem wielu rozmaitych elementów zdobniczych jak: attyki, kolumnady, pilastry wysokie partery, które nadają bryle charakter monumentalności.
Współczesna wizualizacja
Plan sytuacyjny
Pierwszym istotnym obiektem, który umownie rozpoczyna okres architektury socrealizmu jest Pałac Sowietów, lub Pałac Rad. W roku 1931 zostaje rozpisany konkurs na centrum administracyjno – kongresowe w Moskwie w pobliżu Kremla. 2 czerwca narada przywódców partii postanowiła, że idealnym miejsce dla Pałacu Rad będzie Sobór Chrystusa Zbawiciela, a raczej plac, na którym stał. Nie wiadomo czy kluczowym był fakt, iż świątynia zajmowała reprezentacyjne miejsce w centrum stolicy, czy tez władza radziecka chciała jednoznacznie pokazać swój stosunek do religii - „opium dla ludu" i przeszłości kraju. Faktem jest, że cerkiew postanowiono wyburzyć., a wywóz gruzów zajął ponad rok.
Aby lepiej zrozumieć, co oznaczała ta decyzja, warto przypomnieć czym była ta świątynia. Gdy Wielka Armia Napoleona przegrała z generałem Mrozem, a zdobywca połowy Europy musiał uciekać spod Moskwy ratując już nie honor, ale życie, car Aleksander I postanowił wznieść wielką świątynię jako votum za uratowanie Rosji.
Wyobraźmy sobie, że Mussolini, który w tym czasie rządzi Włochami, poleca zburzyć w Rzymie Bazylikę Świętego Piotra. Wyobraźmy sobie, że Paul Doumer, który jest w tym czasie prezydentem Francji, poleca zburzyć w Paryżu Katedrę Notre Damę. Wyobraźmy sobie, że Marszałek Piłsudski poleca zburzyć w Częstochowie Klasztor Jasnogórski. Czy możemy sobie coś takiego wyobrazić?
Ryszard Kapuściński, „Imperium"
Sobór Chrystusa Zbawiciela przed wyburzeniem
Konkurs odbił się szerokim echem po świecie. Nadesłano 160 zgłoszeń, z czego 24 pochodziło z zagranicy. Wśród uczestników były tak świetne nazwiska współczesnej architektury jak Le Corbusier, W.Gropius czy E. Mendelssohn.
Przekrój z widoczną wielką aula dla delegatów bratnich republik
Decydenci stwierdzili, że ducha ustroju najlepiej oddają budowle monumentalne i w pewien sposób nawiązujące do dziedzictwa historycznego. Ostatecznie w 1934 wygrywa koncepcja zespołu projektowego w składzie: B. Jofan, W. Szczuka, W. Gelfreich, zakładająca stworzenie niebotycznych rozmiarów gmachu – postumentu, uwieńczonego stumetrowym pomnikiem Lenina. Ogólna wysokość Pałacu Rad wraz z rzeźbą przewidywana była na 416 m. czyli w ówczesnym czasie jako jako najwyższa budowla świata. Jako ogromna dominanta przez wiele lat była brana pod uwagę jako główny wysokościowy akcent Moskwy i bezpośrednio wpływająca na na perspektywiczne rozwiązania urbanistyczne.
Właśnie w dniu utworzenia ZSRR wystąpił Siergiej Kirów i wysunął projekt wzniesienia Pałacu Rad. Jego symbolikę wyjaśnił następująco: „Ten gmach powinien stać się widomym znakiem przyszłej potęgi, triumfu komunizmu nie tylko u nas, ale i na Zachodzie".Po czym sprecyzował: Pałac Rad należy zbudować po to, żeby właśnie tam wcielić w skład Związku Radzieckiego ostatnią republikę. Nikt wówczas nie przewidywał, jaka to mianowicie republika wejdzie ostatecznie w skład ZSRR: Argentyńska Socjalistyczna Republika Radziecka, czy może Urugwajska SRR. ale wszyscy wierzyli mocno, że kiedyś przyjmiemy je do bratniej rodziny republik. Dlatego więc postanowiono zbudować Pałac Rad.
Wiktor Suworow, „Ostatnia Republika"
Porównanie wielkości budynków...
...i monumentów. Od lewej Robotnik i kołchoźnica, Statua Wolności i 100 - metrowy posąg Leninai
Budowa rozpoczęła się w 1937, jednak wskutek niemieckiej inwazji planu: „Barbarossa” w 1941 została przerwana . W latach 1941-42, gdy Niemcy stali u bram miasta, stalowa konstrukcja budynku została zdemontowana i wykorzystana do budowy fortyfikacji i mostów . Budowy nie wznowiono po zakończeniu działań wojennych. W 1958 wykop pod fundamenty zamieniono w największy na świecie basen odkryty. Po upadku systemu komunistycznego, w latach 1995-2000 odbudowano w tym miejscu Cerkiew Chrystusa Zbawiciela.
Największy odkryty basen świata
Odbudowany Sobór Chrystusa Zbawiciela
Bibliografia:
1. Riabuszyn A., Szyszkina I. Architektura Radziecka, Arkady, Warszawa 1987, s. 30-36
2. Wikipedia - Pałac rad
3. Wykop.pl
4. Suworow.pl - cytaty
